Czy ZUS może nie przyznać emerytury pomostowej gdy ubezpieczony pracował tylko kilka dni w warunkach szczególnych po 2008 r.?

Przepisy ustawy o emeryturach pomostowych nie określają minimalnego okresu pracy w warunkach szczególnych po 31 grudnia 2008 r., który warunkowałby uzyskanie prawa do emerytury pomostowej. ZUS zatem nie może zakwestionować prawa do emerytury pomostowej z uwagi na krótki okres pracy w warunkach szczególnych po 2008 r., choć praktyce powstaje w tym zakresie istotna wątpliwość.

Jak wskazuje Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 maja 2022 r., III UZP 2/22, „w ustawie o emeryturach pomostowych brakuje przepisu, który bezpośrednio uściślałby miarę najmniejszej jednostki czasu uwzględnianej przy ustalaniu, czy przesłanka z art. 4 pkt 6 ustawy (red. praca szczególna po 2008 r.) została spełniona, a dotychczas przytoczone przepisy nie uprawniają do tego, aby był nią zarówno dzień, jak też miesiąc (…) wykonywanie rzeczonej pracy może być mierzone w latach, miesiącach oraz dniach (…). Trzeba bowiem mieć na względzie, że prace w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych (art. 3 ust. 1-3) odnoszą się rodzajowo do określonej kategorii prac i w żadnym aspekcie nie akcentują długotrwałego wykonywania tej (jednej) konkretnej pracy. Jedynym determinantem jest wymiar czasu pracy, ponieważ prace te mają być wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy (art. 3 ust. 4 i 5 ustawy o emeryturach pomostowych). Kwalifikacja nowego zatrudnienia jako pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie oznacza oceny skutków w sferze zdrowia pracownika po dniu, miesiącu czy roku pracy, lecz występowania w środowisku pracy tych czynników ryzyka, które - według ustawy - mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia. Jednocześnie ustawodawca nie stanowi konkretnie, w jakim przedziale czasowym narażenie na występowanie tych określonych czynników ryzyka może doprowadzić do wspomnianego skutku. (…) Zatem w każdym wypadku ocena powinna uwzględniać sumę lat pracy, a nie tylko okres (na przykład miesięczny) po 31 grudnia 2008 r.”.

Nie może uciec uwadze, na co zwraca uwagę Sąd Najwyższy, że „mogą się zdarzyć sytuacje, gdy ktoś próbuje wyłudzić pewne świadczenia, jednak nie uzasadnia to wprowadzania dodatkowych, nieprzewidzianych przez ustawodawcę przesłanek nabycia prawa do emerytury, a ewentualnie wymaga dokładnego zbadania w realiach konkretnej sprawy, czy praca w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze podjęta krótkotrwale po 31 grudnia 2008 r. nie była pozorna”.

Ważne!

Podsumowując, nawet krótkotrwałe, ale nie nazbyt krótkie (by nie świadczyło o pozornym zatrudnieniu), zatrudnienie w warunkach szczególnych po 2008 r., skutkuje spełnieniem jednej z przesłanek do uzyskania prawa do emerytury pomostowej, która stanowi, że prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.