Prace na stanowiskach „kierowniczych” jako praca w warunkach szczególnych kwalifikowana do okresu zatrudnienia niezbędnego do uzyskania prawa do emerytury pomostowej lub rekompensaty

Jakkolwiek nie powinno co do zasady być problemu z ustaleniem, czy praca na danym stanowisku odbywała się w warunkach uznanych przez ustawodawcę za szczególne, tak praca osób kierujących innymi pracownikami może w tym zakresie stwarzać pewne dylematy, które organ rentowy chętnie wykorzystuje odmawiając prawa do świadczeń.

Dla oceny czy praca na danym stanowisku „nadzoru” może zostać zakwalifikowana do pracy w warunkach szczególnych można posłużyć się wyjaśnieniami judykatury, choć należy zaznaczyć, iż w każdej sprawie kwalifikacja taka lub jej brak będzie uzależniona od elementów danego przypadku.

Uwaga!

Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 21 lutego 2018 r., sygn. akt III UK 83/17 przy ocenie, czy dozór stanowi pracę w warunkach szczególnych istotne są po pierwsze narażenia ubezpieczonego na czynniki istniejące na stanowiskach pracy pracowników podwładnych, zatrudnianych w warunkach szczególnych. Po drugie, osoba sprawująca nadzór nie musi stale przebywać na stanowiskach gdzie jest wykonywana praca, bo w zakresie jej obowiązków jest sporządzania dokumentacji, planów organizacyjnych i innych czynności składających się na nadzór-kontrolę. Jednakże czynności nadzoru muszą być wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych.

Idąc dalej, jak wskazuje Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 23 października 2018 r., sygn. akt III AUa 170/18 dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, aby mógł być uznany za pracę w szczególnych warunkach musi odpowiadać łącznie następującym warunkom:

1. musi być dozorem inżynieryjno-technicznym, czyli dozorem specjalistycznym, a nie dozorem "jakimkolwiek" (nie może być "zwykłym" dozorem wykonywanym w ramach pracowniczego podporządkowania kierownictwu pracodawcy);
2. musi być sprawowany "na oddziałach i wydziałach", czyli powinien być wykonywany bezpośrednio w określonym, skonkretyzowanym środowisku pracy, w którym istnieje narażenie na czynniki o znacznej szkodliwości dla zdrowia lub powodujące znaczny stopień uciążliwości pracy albo wymagające wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia;
3. powinien dotyczyć prac zgodnych z wykazami prac w szczególnych warunkach (zawartymi w załącznikach do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.) i wykonywanych bezpośrednio przez osoby, nad którymi sprawowany jest nadzór;
4. musi być wykonywany stale przez osobę nadzorującą, czyli nie może mieć charakteru okazjonalnego (peryferyjnego);
5. powinien być sprawowany w pełnym wymiarze czasu pracy, jaki obowiązuje osobę nadzorującą na zajmowanym przez nią stanowisku.

Wreszcie jak wskazuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 września 2021 r., sygn. akt II USKP 69/21, w spornych przypadkach - uwzględnienie okresów wykonywania pracy szkodliwej lub uciążliwej wymaganej do przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym - następuje po ustaleniu rzeczywistego zakresu obowiązków oraz wykonywania bezpośrednio i stale szkodliwego zatrudnienia, tyle że ocena prawna tych ustaleń powinna być racjonalna, bez stosowania "aptekarskiej" miary lub "stopera w ręku".

Powyższe oznacza, że przy wystąpieniu warunków przywołanych we wskazanym wyżej orzecznictwie Sądy jak najbardziej widzą możliwość zaliczenia pracy kierowników, majstrów, brygadzistów oraz innych pracowników na tego rodzaju stanowiskach do pracy w warunkach szczególnych.