Zaliczenie pracy w warunkach szczególnych po 31 grudnia 2008 roku do okresu uprawniającego do rekompensaty przyznawanej w trybie ustawy o emeryturach pomostowych
Jak wynika z art. 2 pkt. 5 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej, zgodnie zaś z art. 21 ust. 1 rzeczonej ustawy rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.
W kontekście przywołanych wyżej przepisów powstała jednak wątpliwość, na jaki dzień ubezpieczony starający się o rekompensatę winien legitymować się wymaganym 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.
Na jaki dzień starający się o rekompensatę musi spełniać wymóg 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych?
Odpowiedzi na to pytanie udzielił Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie pod sygnaturą III AUa 913/21. W rozpoznawanej sprawie Sąd I instancji przyznał ubezpieczonemu prawo do rekompensaty zaliczając do wymaganego 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych między innymi pracę od stycznia 2009 r. do lipca 2009 r. na stanowisku wymienionym w wykazie A, dziale XIII rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zdaniem organu rentowego doszło w tej sytuacji do bezzasadnego zaliczenia przez Sąd do pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia od stycznia do lipca 2009 r., bowiem w jego ocenie okresy pracy przypadające po dniu 1 stycznia 2009 r. nie mogą zostać zaliczone do pracy w szczególnych warunkach z uwagi na treść art. 21 o emeryturach pomostowych. Sąd Apelacyjny w Lublinie uznał jednak ten zarzut za bezzasadny i wyjaśnił, że rekompensata jest formą odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów obowiązujących przed 2009 r., dla osób, które nie nabyły prawa do emerytury pomostowej. Jedynym warunkiem nabycia prawa było wykazanie 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Należy jednocześnie zauważyć, że staż ten nie musi być osiągnięty przed dniem 1 stycznia 2009 r., co wynika z formuły wyliczenia rekompensaty uwzględniającej relację stażu tej pracy przed dniem 1 stycznia 2009 r., do wymaganego 15 - letniego okresu.
Warto w tym miejscu wspomnieć, iż zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw, nad którą prace trwały w chwili zamieszczenia niniejszego wpisu, a której celem jest nowelizacja niektórych przepisów aktualnie obowiązującej ustawy o emeryturach pomostowych, przedmiotowa rekompensata będzie przysługiwać ubezpieczonemu, jeżeli przed dniem 1 stycznia 2009 r. będzie on mieć okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Ustawodawca zdecydował się zatem sprecyzować art. 21 ust. 1 ustawy w sposób przeciwny, niż wynikający z wykładni poczynionej przez Sąd.
