Ochrona przed zwolnieniem z pracy pracownika w obniżonym wieku przedemerytalnym zatrudnionego w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze

Zgodnie z art. 39 Kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.

Wyrażony powyżej zakaz tyczy się również pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do ukończenia co najmniej 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni), a okres zatrudnienia umożliwia im uzyskanie prawa do emerytury pomostowej z osiągnięciem tego wieku. Oznacza to, że są objęci ochroną pracowników w wieku przedemerytalnym, a więc pracodawca nie może wypowiedzieć im umowy o pracę.

Już w wyroku z dnia 28 marca 2002 r., I PKN 141/01 Sąd Najwyższy wyjaśnił, że przewidziana w art. 39 k.p. ochrona dotyczy ustawowej gwarancji trwałości zatrudnienia i pewności pozyskiwania środków utrzymania w ramach pracowniczego stosunku pracy w przedemerytalnym okresie potencjalnie zmniejszonych szans na znalezienie nowego zatrudnienia, jeżeli kontynuowane zatrudnienie umożliwia pracownikowi uzyskanie uprawnień emerytalnych.

Jak wskazuje Sąd Najwyższy w Postanowieniu z dnia 18 sierpnia 2021 r., II PSK 133/21, uprawnienie do emerytury pomostowej powstaje z mocy samego prawa z dniem spełnienia warunków wymaganych do jej nabycia, w tym osiągnięcia wieku niższego od powszechnego wieku emerytalnego (art. 4 pkt 3 i art. 15 ust. 1 ustawy). Uzasadnia to uznanie wieku uprawniającego do emerytury pomostowej za wiek, z osiągnięciem którego pracownik nabywa uprawnienia emerytalne, a to pozwala na uznanie go za wiek emerytalny w rozumieniu art. 39 k.p. o ochronie pracowników w wieku przedemerytalnym. Zastosowanie omawianego przepisu ma doprowadzić do sytuacji, w której objęty zawartą w nim regulacją pracownik będzie mógł bez przeszkód uzyskać uprawnienia emerytalne, bez potrzeby poszukiwania zatrudnienia u innego pracodawcy, ale tylko wówczas, gdy kontynuowanie zatrudnienia u aktualnego pracodawcy pozwoli mu na osiągnięcie wieku emerytalnego i uzyskanie uprawnień emerytalnych z mocy samego prawa, po ziszczeniu się warunków określonych w przepisach emerytalnych.

Uwaga!

Dlatego też wyrażony w art. 39 k.p. zakaz wypowiedzenia umowy o pracę obejmuje, między innymi, pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli dalszy okres zatrudnienia umożliwi im uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem niższego wieku emerytalnego (por. wyrok z dnia 8 lipca 2008 r., I PK 309/07, z dnia 9 marca 2009 r., I PK 180/08, z dnia 5 maja 2011 r., II PK 282/10).